Heb jij een verhaal over de Korrewegwijk in de Tweede Wereldoorlog? Laat het de redactie van de Korrespondent weten! Wie weet komt jouw verhaal in de volgende krant! Redactiekorrewegwijk@gmail.com
Door Rob Heusdens
Inleiding
Dit jaar herdenken we dat we 80 jaar geleden bevrijd werden van het fascisme. Vrijheid is nog altijd geen vanzelfsprekendheid voor grote delen van de wereldbevolking, en vluchten mensen uit gebieden waar oorlog heerst of mensenrechten worden onderdrukt of in hun leven worden bedreigd, bijv. op grond van etniciteit, politieke-f of godsdienstige overtuiging of sexuele geaardheid. Het recht op asiel is na 1945 door de VN erkend als één van de rechten van de mens.
De strijd om het asielrecht
Nederland had eeuwenlang de naam een gastvrij land te zijn. Het asielrecht was bij wet geregeld en vastgelegd. Artikel 1 van de vreemdelingenwet uit 1894 luidde: “Alle vreemdelingen die voldoende middelen van bestaan hebben of door werkzaamheden kunnen verkrijgen, worden in Nederland toegelaten.”
In 1933 (na de machtsovername van Hitler in Duitsland) werd door de toenmalige regering Colijn echter een beleid ingezet dat een stelselmatige inperking en tenslotte afschaffing van het asielrecht in Nederland tot gevolg had. Actieve anti-fascisten waren de eersten, die het slachtoffer werden van dit beleid.
Een verklaring voor deze beleidswijziging is niet moeilijk te vinden, de Nederlandse regering was er alles aan gelegen om zo vriendschappelijk mogelijke betrekkingen met Duitsland te onderhouden, zelfs nadat de fascisten in Duitsland aan de macht waren gekomen.
Concentratie kampen in het Eemsland
Niet lang na de machtsovername van Hitler in Duitsland werden veel tegenstanders van het fascisme in concentratiekampen opgesloten in het Eemsland (het gebied in Noordwest Duitsland grenzend aan Groningen en Drenthe) en gedwongen onder onmenselijke omstandigheden in het veen te werken. Ondanks de afschuwelijke omstandigheden wisten de gevangenen tot vormen van verzet te komen. Als uiting daarvan ontstond in het kamp Börgermoor reeds in 1933 het lied van de ‘Moorsoldaten’ (Veenbrigade).
Vluchtelingen uit het Eemsland
Ondanks de strenge bewaking wisten herhaaldelijk gevangenen één van de kampen in het Eemsland te ontvluchten. Als het hen lukte in Nederland te komen waren ze aangewezen op hulp van de bevolking. Dat was nodig om weg te komen uit het grensgebied en in de stad Groningen een voorlopig onderdak te vinden. Want eenmaal opgepakt door de Nederlandse marechaussee of politie was de kans groot dat ze weer aan de Duitse fascisten uitgeleverd zouden worden. De Rode Hulp ving illegale vluchtelingen op en verzorgde hen. Ook kwam de Rode Hulp in actie als gevluchte gevangenen dreigden te worden uitgeleverd.
Internationale herdenking
Jaarlijks vindt op de begraafplaats van het voormalig concentratiekamp Bockhorst-Esterwegen een herdenking plaats op de zaterdag na 8 mei, de datum waarop nazi-Duitsland capituleerde. Deze herdenking wordt georganiseerd door de Nederlands-Duitse werkgroep 8 mei.
Vluchtwegen
In afgelopen jaren zijn langs de voormalige vluchtroutes van concentratiekampgevangenen herdenkings plaquettes gezet. Jaarlijks vindt er een wandel- en fietstocht plaats van 30km langs één van deze routes in de maand september vanuit Ditzum (vlakbij Emden) naar Nieuwstatenzijl. Opgave via het Vredesinformatiecentrum.
Nederlands-Duitse werkgroep 8 mei
http://werkgroep8mei.nl
06 – 25 44 48 51 (Vredesinformatiecentrum/werkgroep 8 mei)
Dokumentatie- en informatiecentrum Emslandkampen (DIZ) in Papenburg
Grafisch materiaal uit het boek ‘Rode Hulp – De opvang van Duitse vluchtelingen in Groningerland’
pag. 38 Houtdruk afbeelding van de veenbrigade

pag. 54 Spotprent uit de Tribune waarin burgemeester Beins van Vlagtwedde wordt bespot

pag. 110 Foto van de Hermanstraat in de arbeiderswijk de Hoogte (1925)

pag. 119 Foto van de Deliplein poort

pag. 173 Pand aan de Bankastraat waar op 7 april 1939 drie emigranten werden gearresteerd
